بررسی تطبیقی اخلاق ناصری ، اخلاق جلالی و اخلاق محسنی با تهذیب الاخلاق ابن مسکویه

صرف نظر از جریان های مختلف اخلاق نویسی دوره اسلامی،( اخلاق عرفانی، اخلاق دینی،...) در این تحقیق اخلاق فلسفی یونان و به خصوص کتاب اخلاق نیکوماخس ارسطو و همچنین سنت اندرزنامه نویسی ایران باستان به عنوان اصلی ترین منابع مورد رجوع اخلاق نویسان اسلامی، به ترتیب در نگارش کتاب های اخلاق فلسفی ethical philosophy مانند تهذیب الاخلاق، اخلاق ناصری و اخلاق جلالی و همچنین اخلاق عمومی(که به نوعی ادامه سنت اندرز نامه نویسی ساسانی است) در دوره اسلامی شناخته شد. هرچند اخلاق در یونان بدون در نظر گرفتن جایگاه الهی انسان و برای سامان دادن روابط شهروندی یونانیان و در ارتباط با سیاست به عنوان مقدمه ای برای رسیدن به خوشبختی اجتماعی در قالب سیستم و نظامی کارآمد در اجتماع عرضه شد، اما با ورود به فرهنگ اسلامی به دلیل عدم دریافت درست، ارتباط بین اخلاق و سیاست مغفول ماند و با توجه به التزام مسلمین به منبع وحی، اخلاق به عنوان دانشی صرفا نظری و ناکارآمد در اجتماع دنبال شد که به صورت فردی هم قابل اجرا بود. هرچه از دوره های درخشان تمدن اسلامی دور و به دوره های انحطاط آن نزدیک می شویم، اخلاق ناکارآمدی خود را در رساندن انسان به سعادت جمعی، به عنوان بخشی از اجتماع از دست می دهد و به شکل پند و اندرزهایی غیر الزام آور در اخلاق محسنی ارائه می شود. البته در این بین اعتقاد و تدین نویسندگان اخلاقی در جهت گیری کتاب آنها به سوی یکی از مسلک های کلامی، قابل شناخت است؛ هرچند در اصطلاحات اخلاقی ـ شاید به دلیل تقید به ترجمه از اصل ـ بروز چشمگیری نداشته باشد، در گوشه و کنار نوشته های آنها ظهور دارد.